Boże Narodzenie w regionie Marche to, tak jak w całej Italii, czas pełen ciepła, rodzinnej atmosfery i… dobrego jedzenia! W tym artykule zebrałam dla Was kilka najważniejszych tradycji związanych z tym okresem, listę potraw, które pojawią się na świątecznym stole oraz najciekawsze wydarzenia, w których warto wziąć udział. Pamiętajcie, że Włochy to kraj pełen różnorodności i to, że coś praktykuje się w rodzinie mojego męża w Marche wcale nie oznacza, że w innych regionach Italii robi się tak samo. Każdy region, a niekiedy nawet prowincja czy gmina to inne obyczaje, dania itd.
Na zdjęciu głównym miasteczko Gradara (prowincja Pesaro e Urbino) w świątecznej odsłonie. ✨
- Boże Narodzenie w regionie Marche
- Tradycje świąteczne w Marche
- Typowe potrawy bożonarodzeniowe
- Cykliczne eventy świąteczne w Marche
- Lista świątecznych eventów w regionie Marche 2024
Boże Narodzenie w regionie Marche
Jednym z najważniejszych elementów świąt w regionie Marche jest spotkanie przy wspólnym stole. Święta to czas, kiedy rodziny i przyjaciele gromadzą się, by wspólnie ucztować od Wigilii aż po drugi dzień Świąt. Uwierzcie mi, że to prawdziwy maraton kulinarny! W tym roku będę w Marche na święta dopiero po raz drugi, ale do dziś pamiętam sprzed kilku lat te suto zastawione stoły 🙂 Zresztą święta to święta – czy to Włochy czy Polska – w tym czasie nie liczy się kalorii!
W Wigilię, podobnie jak u nas, nie je się mięsa. Menu 24 grudnia obejmuje ryby, owoce morza i słodkości, wśród których nie może zabraknąć tradycyjnych panettone i pandoro. W Marche nie brakuje wariantów tych świątecznych ciast z lokalnymi składnikami, i tak na sklepowych półkach można znaleźć panettone z likierem anyżowym Varnelli czy dziką wiśnią visciola.
CIEKAWOSTKA: Visciole to włoskie określenie dzikich wiśni lub wiśni o wyjątkowym, intensywnym smaku. Najczęściej odnosi się do szczególnego rodzaju wiśni występujących w środkowych Włoszech, głównie w regionach takich jak Marche i Lacjum. Są one mniejsze i bardziej aromatyczne niż typowe wiśnie, a ich smak jest lekko kwaskowaty z nutą słodyczy.
W świąteczne dni zazwyczaj nie je się obfitych śniadań, bo przecież trzeba zostawić miejsce w brzuchu na kolejne posiłki… 🙂 W rodzinie mojego męża zazwyczaj je się kawałek wspomnianych już wyżej panettone czy pandoro z cappuccino lub sokiem pomarańczowym. Za to bożonarodzeniowy obiad trwa spokojnie kilka godzin. Pierwsze dania to zazwyczaj cappelletti in brodo lub vincisgrassi (więcej o nich przeczytacie za chwilę). Jednym z najbardziej charakterystycznych drugich jest pieczony kapłon (🇮🇹 il cappone – kastrowany kogut). Kolacja z kolei jest mniej formalna – zwykle odgrzewa się wtedy potrawy z obiadu, aby nic się nie zmarnowało.
Tradycje świąteczne w Marche
Święta w Marche to prawdziwa uczta dla zmysłów. Je się dużo i powoli, celebrując każdy posiłek. Tradycja długich obiadów i kolacji symbolizuje czas spędzony z rodziną – coś, co w okresie świątecznym jest najważniejsze. ☺️
Po posiłku rodziny często zasiadają do gry w karty, takie jak briscola czy scopone, które są ulubionymi rozrywkami mieszkańców Marche. Nieodłącznym elementem świątecznych wieczorów jest także tombola – tradycyjna gra losowa podobna do bingo. Polega na losowaniu numerów z woreczka lub pojemnika, które gracze zaznaczają na swoich kartach z losowo rozmieszczonymi liczbami. Wygrywa osoba, która jako pierwsza osiągnie określony układ, np. pełny rząd lub całą kartę. W tombolę grają dosłownie wszyscy. Zdarza się, że do gry zasiada kilka pokoleń 😀 W rodzinie Alessandro najczęściej wygrywa babcia Franca, która ma ponad 90 lat!
Gdy pogoda dopisuje, popularne są długie spacery po okolicznych parkach czy plażach. Minimum godzinna przechadzka to nie tylko sposób na spalenie wielu spożytych kalorii, ale i okazja do podziwiania przystrojonych świątecznie miasteczek. ✨ W Marche odbywają się liczne jarmarki bożonarodzeniowe, gdzie można kupić ręcznie robione ozdoby, zabawki czy akcesoria, lokalne produkty i spróbować tradycyjnych przysmaków. Długi świąteczny spacer można zatem spokojnie połączyć z jeżdżeniem na łyżwach albo przystankiem na grzane wino lub gorącą czekoladę.
W regionie Marche już tradycją stał się organizowany od kilku lat konkurs na najpiękniejsze drzewko bożonarodzeniowe, który w tym roku odbędzie się od 11 do 26 grudnia. W rywalizacji biorą udział udekorowane choinki z gmin regionu, podzielonych na dwie kategorie: gminy z liczbą powyżej i poniżej 10 000 mieszkańców. Organizatorem jest strona Dubbing Marche – La Voce delle Marche, która od 2018 roku prowadzi tę świąteczną inicjatywę, a na co dzień promuje region za pomocą dubbingów, filmów i satyrycznych postów.
Głosy będzie można oddawać na stronie: www.dubbingmarche.it. Część dochodów z konkursu trafi na cele charytatywne.
Typowe potrawy bożonarodzeniowe
W regionie Marche Boże Narodzenie to czas wyjątkowych potraw, które podkreślają bogactwo lokalnych tradycji kulinarnych. Zostawiam tu kilka przykładów tradycyjnych dań i słodkości, które zwykle spożywa się w tym okresie:
- cappelletti in brodo – małe pierożki wypełnione mięsnym nadzieniem, podawane w aromatycznym rosole;
- vincisgrassi – tradycyjna zapiekanka makaronowa przypominająca lasagne, ale bogatsza w smaku dzięki wielowarstwowym płatom makaronu, beszamelowi i mieszance mięsnego ragù;
- carne di cappone – pieczony kapłon, serwowany z dodatkami, charakteryzuje się delikatnym i soczystym mięsem;
- brodetto – rybna zupa z różnych gatunków ryb i owoców morza, często doprawiona pomidorami i aromatycznymi przyprawami;
- baccalà – suszony i solony dorsz, przygotowywany w różnych wersjach, np. pieczony lub duszony z ziemniakami i pomidorami.
Na deser królują słodkości:
- panettone i pandoro – miękkie ciasta drożdżowe, odpowiednio z bakaliami lub posypane cukrem pudrem, w Marche dostępne też z lokalnymi dodatkami;
- torrone – nugat przygotowywany z miodu, orzechów (zwykle migdałów lub orzechów laskowych) i białek jaj, o twardej lub miękkiej konsystencji. Istnieje też wersja czekoladowa o różnych wariantach, z orzechami, pistacjami, migdałami itd;
- frustingo – tradycyjne ciasto świąteczne, przygotowywane z suszonych fig, orzechów, migdałów, miodu, rodzynek i przypraw korzennych.
Żadne święta w naszym regionie nie mogą obyć się bez lokalnego wina. Do mięsnych potraw podaje się zazwyczaj czerwone, natomiast do dań rybnych białe – zobacz jakie są najpopularniejsze wina z regionu Marche.
Cykliczne eventy świąteczne w Marche
W regionie Marche okres Bożego Narodzenia obfituje w wyjątkowe wydarzenia, które na stałe wpisały się w kalendarz świątecznych atrakcji. Co roku przyciągają one coraz większą liczbę odwiedzających, zachwycając zarówno mieszkańców, jak i turystów swoją magią, tradycją i niepowtarzalną atmosferą. Oto one! Klikając w tytuł wydarzenia przekieruję Was na dedykowane im strony internetowe 🙂
Candele a Candelara – Candelara (Pesaro e Urbino)
Coroczny festiwal światła w malowniczym miasteczku Candelara w regionie Marche to niezapomniane wydarzenie, które przenosi odwiedzających w wyjątkowy, magiczny świat. Na kilka chwil (o 17:30 i 19:00) całkowicie gasną elektryczne światła, a miasto rozbłyskuje jedynie blaskiem tysięcy świec, tworząc niepowtarzalną atmosferę. Oprócz zjawiskowych pokazów świetlnych, festiwal oferuje także urokliwe jarmarki świąteczne, koncerty i warsztaty rzemieślnicze, które pozwalają poczuć prawdziwego ducha Świąt. Daty Candele a Candelara 2024 to: 23-24 listopada, 30 listopada-1 grudnia, 7-8 grudnia oraz 14-15 grudnia.
Castello di Natale – Gradara (Pesaro e Urbino)
Gradara to idealne miejsce, aby poczuć prawdziwego ducha Świąt Bożego Narodzenia. Castello di Natale przemienia średniowieczny zamek w magiczną scenerię świąteczną. Odwiedzający mogą podziwiać choinki, dekoracje, iluminacje oraz cieszyć się licznymi atrakcjami, takimi jak jarmark bożonarodzeniowy czy spotkania z postaciami związanymi z tradycjami świątecznymi. Nie brakuje św. Mikołajów i elfów. 🙂 W ramach wydarzenia odbywają się też koncerty, warsztaty dla dzieci i spektakle teatralne, które tworzą niezapomnianą atmosferę.
Festa della Befana – Urbania (Pesaro e Urbino)
To jedno z najbardziej wyczekiwanych wydarzeń w regionie Marche, obchodzone z okazji Święta Trzech Króli. Co roku, 6 stycznia, miasto ożywa dzięki barwnym paradom, konkursom, warsztatom i licznym atrakcjom dla dzieci i dorosłych. Kulminacyjnym punktem jest spektakularny lot Befany – postaci czarownicy, która zstępuje z wieży ratusza, a następnie rozdziela słodycze i upominki. Zobaczcie sami. ⬇️😉
Lista świątecznych eventów w regionie Marche 2024
Wiele miasteczek regionu Marche organizuje się jarmarki bożonarodzeniowe, koncerty, wystawy, warsztaty dla dzieci i nie tylko. Większość z nich ma nawet swoje specjalne nazwy (pod spodem na czerwono). Świąteczne eventy trwają zwykle do pierwszych dni stycznia. Tam gdzie na czerwono wyświetla Wam się też nazwa miasta, po kliknięciu na nią przekieruje Was na stronę, gdzie znajdziecie więcej szczegółów.
Zamieszczam listę wydarzeń znalezionych online. Może znajdziecie coś dla Was. 🎄😉
Wydarzenia świąteczne w prowincji Ankona
- Ankona – Ancona che brilla!: do 6 stycznia. Na odwiedzających czeka Bosco degli Elfi na Piazza Stamira, liczne jarmarki (Piazza Cavour, Archi, Piano San Lazzaro), wesołe miasteczko na Piazza Pertini, koncerty i spektakle. Niezapomnianą atrakcją będzie koncert Alexa Britti’ego w sylwestrową noc.
- Arcevia – Natale in Arcevia: do 11 stycznia. Szczególnie polecane są jarmarki w Castiglione di Arcevia (15 grudnia) oraz niecodzienny pokaz świątecznych traktorów w Montefortino (28 grudnia).
- Camerano – Christmas 2024: do 6 stycznia. Miasteczko zaprasza na wystawy szopek, koncerty i animacje dla dzieci.
- Castelbellino – 8 grudnia rozbłyśnie tu największa świetlna choinka w Marche, stworzona z 73 neonów, o długości 434 m i powierzchni 21 360 m². Wydarzenia towarzyszące odbędą się 7 i 8 grudnia w centrum kultury „Sala Margherita Hack”, obejmując animacje, spektakle, wioskę św. Mikołaja i świąteczny jarmark.
- Chiaravalle – Mercatini di Natale: jarmarki świąteczne odbędą się 8, 14, 15, 21 i 22 grudnia, z rękodziełem, lokalnymi przysmakami i atrakcjami dla dzieci.
- Corinaldo – II gran Natale di Corinaldo: do 6 stycznia. Corinaldo zaprasza na animacje, występy, jarmarki oraz wyjątkową szopkę naturalnej wielkości, rozlokowaną w malowniczych zakątkach historycznych uliczek.
- Cupramontana – Natale a Cupramontana: do 18 stycznia można tutaj uczestniczyć w koncertach, spektaklach, warsztatach dla dzieci i zobaczyć żywą szopkę.
- Jesi – Natale insieme: do 8 stycznia. W programie tradycyjne jarmarki, wioska św. Mikołaja oraz wiele atrakcji głównie dla najmłodszych.
- Offagna – Natale a Offagna: do 6 stycznia. Warsztaty, koncerty, jarmarki i wystawy szopek, warsztaty dla dzieci w muzeach.
- Ostra – Ostra Natale ’24: każdy weekend do 6 stycznia – jarmarki, koncerty i atrakcje dla dzieci.
- Sassoferrato – Natale sotto l’albero: od 8 grudnia do 6 stycznia – jarmarki, koncerty i wizyty z przewodnikiem po miasteczku. Warto zarezerwować czas na 15 grudnia, gdy ruszy wioska św. Mikołaja, oraz 22 grudnia, kiedy pojawi się Mikołaj na skuterze 🙂
- Senigallia – Natale a Senigallia: do 6 stycznia. Warto odwiedzić lodowisko na Piazza del Duca, Igloo na Foro Annonario, czy wziąć udział w kreatywnych warsztatach z elfami. Szczególną atrakcją będą poszukiwania skarbów (14-15 grudnia) oraz przejazdy autobusem św. Mikołaja (23 grudnia i 5 stycznia).
- Serra de’ Conti – Serra Natale: Miasteczko do 6 stycznia zaprasza na warsztaty i spektakle dla najmłodszych. W centrum będzie można podziwiać przepiękne szopki bożonarodzeniowe.
Wydarzenia świąteczne w prowincji Ascoli Piceno
- Acquasanta Terme: Acquasanta Terme do 6 stycznia oferuje zimowe rozrywki, w tym lodowisko, żywą szopkę i inne atrakcje, które umilą czas dzieciom i dorosłym.
- Arquata del Tronto – Mercatini: 15 grudnia Arquata zaprasza na jarmarki świąteczne pełne animacji dla dzieci, koncertów i… wizytę św. Mikołaja.
- Ascoli Piceno – Villaggio di Natale: do 6 stycznia serce Ascoli zamieni się w magiczną „Wioskę Świąteczną”. Na Piazza Arringo będzie można ślizgać się na lodowisku, spacerować między jarmarkami w historycznym centrum i podziwiać urokliwe dekoracje. | La coppa delle case: 21 i 22 grudnia Forte Malatesta stanie się areną magicznego wydarzenia tematycznej gry fabularnej inspirowanej światem Harry’ego Pottera.
- Castignano – Natale al Borgo: 7-8 grudnia Castignano organizuje świąteczne jarmarki i otwiera szopki bożonarodzeniowe. Dla najmłodszych 4 stycznia odbędą się warsztaty tworzenia Befany z materiałów z recyklingu.
- Cupra Marittima – Mercatini di Natale: miłośników świątecznych zakupów Cupra zaprasza 15 i 22 grudnia oraz 6 stycznia na tętniące życiem jarmarki.
- Force – Presepe artistico: od 24 grudnia do 6 stycznia będzie można podziwiać artystyczną szopkę bożonarodzeniową. 22 grudnia o 17:00 dzieci będą mogły odwiedzić dom św. Mikołaja.
- Grottammare – Natale per le vie: W historycznym centrum Grottammare na mieszkańców i turystów czekają jarmarki, warsztaty, pokazy artystyczne i świąteczne smakołyki (7, 20-22 grudnia i 6 stycznia). Żywa szopka odbędzie się 26 grudnia, 1 i 7 stycznia, a park Świętego Mikołaja będzie otwarty od 14 do 22 grudnia.
- Offida – Incanto di luci: od 8 grudnia do 6 stycznia w Offidzie wieczorami będzie odbywał się pokaz iluminacji świetlnych w całym centrum.
- San Benedetto del Tronto – Fiera di Santa Lucia: W samym sercu miasta oraz w Porto d’Ascoli 8 grudnia odbędą się coroczne targi świąteczne, pełne lokalnych specjałów i rękodzieła.
Wydarzenia świąteczne w prowincji Fermo
- Altidona – Natale insieme: do 6 stycznia – koncerty, przedstawienia i warsztaty kreatywne, idealne dla rodzin z dziećmi.
- Campofilone – Laboratorio bimbi: 14 grudnia Campofilone zaprasza dzieci na warsztaty kreatywne i świąteczne spektakle. 21 grudnia historyczne centrum miasteczka zamieni się w urokliwą wioskę świąteczną.
- Falerone – Mercatini di Natale: 7 i 8 grudnia w Falerone odbędą się świąteczne jarmarki z udziałem wystawców rękodzieła i hobbystów. Na najmłodszych czekać będą warsztaty i świąteczna wioska pełna atrakcji.
- Fermo – Fiera di Natale: 8 grudnia będzie można spacerować między stoiskami z rękodziełem i lokalnymi smakołykami. Dla najmłodszych przygotowano „Grotę Rudolfa”. 🙂
- Pedaso – Casa di Babbo Natale: 8 grudnia na Piazza Roma otworzy się dom św, Mikołaja. Dzieci będą mogły wziąć udział w warsztatach, dekorować bombki i pisać listy do Mikołaja, a 14 grudnia spotkają na ulicach miasta elfy ze słodkimi niespodziankami.
- Petritoli – Petritoli e il Natale: od 7 grudnia do 5 stycznia – wystawy, szopki czytanie bajek dla dzieci. 8 grudnia zapłonie „Lu focarò” – tradycyjne ognisko, a 21 grudnia odbędzie się „Gran galà de lu fristingu e della pizza ficata” – kulinarny konkurs na tradycyjne słodkości z Marche przygotowywane przez miejscowe gospodynie.
- Porto Sant’Elpidio – Natale sul ghiaccio: do 6 stycznia Porto Sant’Elpidio zaprasza na lodowisko, świąteczne jarmarki, koncerty i atrakcje dla dzieci.
Wydarzenia świąteczne w prowincji Macerata
- Camerino – Natale stellare: od 5 grudnia do 6 stycznia – wystawy, warsztaty dla dzieci, gry i spektakle. Szczególną atrakcją jest wystawa „L’arte torna in centro”, czynna od czwartku do niedzieli, oraz ekspozycja LEGO i gry planszowe -raj dla miłośników zabawy w każdym wieku.
- Cingoli – La casa di Babbo Natale: w trzy grudniowe weekendy (7-8, 14-15, 21-22.12) przy Corso Garibaldi będzie dostępny dom św, Mikołaja. Od 16:00 do 19:00 dzieci mogą spotkać Mikołaja i przekazać mu swoje listy. 🙂
- Civitanova Marche – Un universo di eventi: do 8 stycznia liczne atrakcje – dom św, Mikołaja, jarmarki, koncerty, a także „Miasto szopek”, w którym można zobaczyć niezwykłe dzieła lokalnych artystów.
- Lago di Castreccioni – Villaggio di Natale al lago: do 7 stycznia nad jeziorem Castreccioni będzie działać wyjątkowa wioska świąteczna. W baśniowej scenerii można uczestniczyć w warsztatach, degustować lokalne potrawy i rozkoszować się świątecznym klimatem.
- Macerata – II Barattolo: w trzy grudniowe niedziele (8, 15 i 22.12), odbędą się jarmarki „II Barattolo”. To idealna okazja, by kupić rękodzieło, produkty vintage czy regionalne smakołyki.
- Montecassiano – Sagra della frittella: 8 grudnia – Święto Frittelli, czyli lokalnych smażonych placuszków. Oprócz degustacji frittelli i lokalnych przysmaków, czekają na gości jarmarki, wystawy, przejażdżki na kucykach i spektakle dla dzieci.
- Montefano – Babbi Natale di Montefano: 24 grudnia w Montefano spotkacie św. Mikołaja, który rozdaje prezenty w ramach charytatywnej inicjatywy „Il sorriso di Daniela”. Dochód z wydarzenia trafi do potrzebujących.
- Porto Potenza Picena – Un Natale da elfi: do 6 stycznia – czytanie bajek, warsztaty dla dzieci, dom św. Mikołaja, żywa szopka, gra w tombolę oraz spektakle z udziałem elfów.
- Recanati – Natale a Recanati: rodzinne miasto Leopardiego zaprasza na największe w Marche lodowisko o powierzchni 600 m². Oprócz tego odbędą się świąteczne wydarzenia w ogrodach Colle dell’Infinito, a dzieci mogą wziąć udział w specjalnych warsztatach w muzeum Villa Colloredo.
- Treia – Natale a Treia: od 3 grudnia do 12 stycznia – koncerty, iluminacje świetlne, spektakle, żywa szopka.
Wydarzenia świąteczne w prowincji Pesaro e Urbino
- Cagli – La magia del Natale: trzy weekendy grudnia (7-8, 14-15 i 21-22.12) – jarmarki, atrakcje dla dzieci i dorosłych.
- Fano – Babbo Natale arriva a Fano: do 6 stycznia. W „Villaggio Natale al Pincio” znajdą się jarmarki, lodowisko, szopki, karuzele i warsztaty dla dzieci. Wyjątkowe szopki będzie można też podziwiać w byłym kościele San Francesco oraz w San Marco. Nie zabraknie też świątecznych iluminacji i smakołyków.
- Mombaroccio – Natale a Mombaroccio: w weekendy 7-8 oraz 14-15 grudnia miasteczko zaprasza na świąteczne jarmarki w historycznym centrum.
- Pergola – Cioccovisciola: 7-8 grudnia – wyjątkowe święto czekolady i lokalnych przysmaków, jarmarki, lodowisko.
- Pesaro – Il colore del Natale: do 11 stycznia codziennie na Piazza del Popolo będzie można podziwiać wyjątkowe widowisko świetlne. W centrum rozstawiono także domki rzemieślników, warsztaty dla dzieci, muzyczne wydarzenia i świąteczne ozdoby, które rozświetlają zimowe wieczory.
- Sassocorvaro – È Natale batti il ciocco: 7-8 grudnia na gości czekają jarmarki, rozrywka, kolacja w podziemiach zamku, szopki i stoiska gastronomiczne.
- Serraungarina – Mercatino di Natale: do 8 grudnia Serraungarina oferuje magiczny „Mercatino di Natale”. Od rana do wieczora (10:30–21:00) można zanurzyć się w świątecznej atmosferze, robiąc zakupy i ciesząc się lokalnymi atrakcjami.
- Urbino – Un Natale di stelle: do 6 stycznia – w programie: jarmarki, ulice pełne szopek, lodowisko, wioska św, Mikołaja, warsztaty, wystawy i zwiedzanie z przewodnikiem.
Region Marche w okresie świątecznym to miejsce pełne radości, tradycji i niezapomnianych wrażeń. Warto zaplanować podróż, by odkryć magię Bożego Narodzenia w tych malowniczych miasteczkach! Ktoś z Was się wybiera? ✨☺️
