Jesi w prowincji Ankona – Co warto zwiedzić w tym mieście?

323

• Miasto Jesi w regionie Marche – podstawowe informacje
• Co warto zobaczyć w Jesi?
  • Mura medievali (🇵🇱 Średniowieczne mury obronne)
  • Piazza Federico II & Museo Federico II (🇵🇱 Plac Fryderyka II & Muzeum Fryderyka II)
  • Cattedrale di San Settimio & Museo Diocesano (🇵🇱 Katedra pw. św. Septymiusza & Muzeum Diecezjalne)
  • Piazza Colocci & Palazzo della Signoria
  • Piazza della Repubblica & Teatro Pergolesi (🇵🇱 Plac Republiki & Teatr Pergolesi)
  • Corso Giacomo Matteotti & Arco Clementino (🇵🇱 Ulica Giacomo Matteotti & Łuk Clementino)
  • Palazzo Pianetti
  • Piazza Pergolesi (🇵🇱 Plac Pergolesi)
• Ciekawostki o Jesi – miasto sportu
• Gdzie warto zjeść w Jesi

Miasto Jesi w regionie Marche – podstawowe informacje

Jesi to urokliwe włoskie miasteczko, położone wzdłuż rzeki Esino, trzecie co do wielkości w prowincji Ankona (1. Ankona, 2. Senigallia). Nie jest tak popularne jak niektóre większe miasta we Włoszech (co w Marche dość powszechne :)). Myślę jednak, że warto tu przyjechać, by zanurzyć się w atmosferze tradycji, kultury i urody tego miejsca. Miasto znajduje się w malowniczej okolicy, tylko około 20 kilometrów od wybrzeża Adriatyku. Najbliższej położona od Jesi nadmorska miejscowość to Falconara Marittima. Można stąd jednak spokojnie wybrać się nad morze np. do bardziej znanej Senigalii czy mniejszych uroczych miejscowości – Sirolo i Numana. W tych okolicach znajduje się kilka z najpiękniejszych plaż regionu Marche.

Jesi jest głównym ośrodkiem doliny Vallesina. Biegnie ona wzdłuż środkowego biegu rzeki Esino, od Serra San Quirico do jej ujścia w pobliżu Rocca Priora (gmina Falconara Marittima). Główną cechą obszaru Vallesina jest szereg historycznych miasteczek, otoczonych murami, rozciągających się na charakterystycznych wzgórzach. Są to tak zwane Castelli di Jesi (dosłownie 🇵🇱 zamki Jesi). Należą do nich: Belvedere Ostrense, Castelbellino, Castelplanio, Cupramontana, Maiolati Spontini, Mergo, Monsano, Montecarotto, Monte Roberto, Morro D’Alba, Poggio San Marcello, Rosora, San Marcello, San Paolo di Jesi, Santa Maria Nuova, Serra de’ Conti i Serra San Quirico, Staffolo.

Co warto zobaczyć w Jesi?

Jesi to jedno z wielu, niepozornych i zarazem uroczych miast w Marche, na które warto poświęcić minimum kilka godzin podczas waszej wizyty w regionie. Sprawdźcie dlaczego! Oto kilka miejsc, które wybrałam jako warto zobaczenia.

Le mura medievali (🇵🇱 Średniowieczne mury obronne)

Historyczne centrum Jesi otaczają na długości około półtora kilometra jedne z najlepiej zachowanych murów obronnych w całym regionie. Ich układ nawiązuje do rzymskich murów miejskich. Zostały one zbudowane w średniowieczu, i były kilkakrotnie odnawiane w okresie renesansu, zgodnie z wymogami konstrukcyjnymi z tamtego okresu. Dzięki temu dziś mury prezentują cechy zarówno średniowiecznej architektury wojskowej jak i renesansowej.

W 1969 r. Jesi zostało nawet uznane przez UNESCO za “miasto wzorcowe” właśnie ze zdolność do zachowania wielowiekowego dziedzictwa architektonicznego, artystycznego i kulturowego.

Jedną z głównych cech murów obronnych jest różnorodność modułów architektonicznych dostosowanych do warunków terenowych i bardzo różnych wysokości. Zbudowane w całości z cegły mury miejskie zachowały charakterystyczne elementy systemu obronnego, m.in. wieże o różnych kształtach i bramy wjazdowe. Z siedmiu z nich zachowały się cztery. Po stronie północnej znajduje się Porta Bersaglieri, na zachodzie Porta Garibaldi, na wschodzie l’arco del Magistrato (część starej fortecy), a na południu Porta Valle.

Piazza Federico II & Museo Federico II
(🇵🇱 Plac Fryderyka II & Muzeum Fryderyka II)

My zaczęliśmy nasz spacer po Jesi od strony południowej. Piazza Federico II był placem, który zobaczyliśmy jako pierwszy. Dotarliśmy tu po przejściu wielu schodów w górę biorących początek u stóp wspomnianych już murów obronnych. “Weszliśmy do centrum miasta” dokładnie przy Porta Valle (zostawiam link do lokalizacji w Google).

Piazza Federico II to najważniejszy i najstarszy plac w całym mieście. Tradycja głosi, że urodził się tutaj 26 grudnia 1194 roku Fryderyk II Hohenstauf. Jest to postać, która bez wątpienia zapisała się w historii Jesi jako jedna z najważniejszych. W rzekomym miejscu jego urodzenia znajduje się muzeum interaktywne Museo Federico Secondo Stupor Mundi. Wejścia do muzeum dumnie “strzeże” posąg przywódcy z brązu.

Nowoczesna trasa zwiedzania muzeum wykorzystuje panele multimedialne, filmy, relikwie i liczne zachowane dokumenty. Jak już się tam kiedyś wybiorę, dodam tutaj zdjęcia 🙂

Na Piazza Federico II bierze początek najpierw ulica Pergolesi. Dalej dojdziecie do Corso Matteotti, skupiska wszystkich popularniejszych sklepów z najróżniejszych kategorii.

Cattedrale di San Settimio & Museo Diocesano
(🇵🇱 Katedra pw. św. Septymiusza & Muzeum Diecezjalne)

Zamieszczam te dwa miejsce w jednej zakładce, bo znajdują się one w bardzo bliskim sąsiedztwie.

Cattedrale di San Settimio poświęcona jest św. Septymiuszowi (IV w.), pierwszemu biskupowi kościoła Jesi. Została zbudowana między XIII a XIV wiekiem przez Giorgio da Como, prawdopodobnie na fundamentach rzymskiej świątyni.

Muzeum Diecezjalne w Jesi mieści się w Palazzo Ripanti Nuovo. Założono je w 1966 roku w celu gromadzenia dowodów sztuki religijnej doliny Vallesina w Marche. Z biegiem czasu kolekcja diecezjalna urosła dzięki nabyciu nowych ważnych dzieł, uratowanych przede wszystkim przed kradziezą ze świątyń opuszczonych lub bez stałego nadzoru. Obecnie Muzeum posiada około 200 eskponatów. Są to głównie obrazy, rzeźby, aparaty liturgiczne, relikwiarze i dary wiernych w różnych intencjach z okresu od VIII do XIX wieku.

Przed wizytą w Jesi możecie zobaczyć na tym filmiku, co dokładnie znajduje się w Muzeum Diecezjalnym. Video jest po włosku i pochodzi z profilu lokalnej telewizji internetowej:

Piazza Colocci & Palazzo della Signoria

Podążając ulicą Pergolesi (niosącej imię kolejnego znanego mieszkańca Jesi Giovanni Battista Pergolesi – kompozytora epoki baroku) natkniemy się na nieduży, ale dość charakterystyczny Piazza Colocci. To na nim znajdują się majestatyczny Palazzo della Signoria oraz Palazzo Colocci Vespucci i Palazzo Bisaccioni.

Najważniejszy jest tu Palazzo della Signoria. Został wzniesiony w XV wieku według projektu Francesco di Giorgio Martini. Przez lata służył jako siedziba Magistratu, sądu, więzienia, a także jako pierwsza automatyczna centrala telefoniczna we Włoszech. Obecnie mieści się w nim Biblioteka Miejska Planettiana z ponad 115 tysiącami woluminów i Miejskie Archiwum Historyczne. Fasada budynku jest wzbogacona m.in. charakterystyczną XVII-wieczną wieżą, zegarem i marmurową rzeźbą szalejącego lwa bezpośrednio nad wejściem.

Piazza della Repubblica & Teatro Pergolesi
(🇵🇱 Plac Republiki & Teatr Pergolesi)

Kolejnym ważnym puktem w mieście jest Piazza della Repubblica. Podczas gdy my byliśmy w Jesi, trafiliśmy akurat na mercato, czyli rynek. W związku z tym niestety nie udało nam się w ciągu tych kilku porannych godzin zobaczyć kompletnie pustego placu. Mimo to zdążył wywrzeć od na nas pozytywne wrażenie.

Na środku placu stoi fontanna z obeliskiem, z którym wiąże się ciekawa historia. Pomnik przeniesiono kilka lat temu z Piazza Federico II w miejsce gdzie została pierwotnie umieszczona w 1844 roku. Wszystko to za sprawą testamentu i prośby rysownika z Jesi Cassio Morosetti. Morosetti mieszkał w Jesi jako dziecko i pamiętał, gdy bawił się przy fontannie stojącej na Piazza della Repubblica. Gdy w latach 90. wrócił do miasta ogromnie się zawiódł widząc ją w zupełnie innym miejscu. Postanowił, że po śmiercu zostawi miastu sporą ilość pieniędzy, ale pod warunkiem, że obelisk z fontanną wróci tam, gdzie znajdował się za czasów jego dzieciństwa. Udało mu się to, chociaż decyzja władz miasta nie spotkała się z aprobatą wszystkich mieszkańców.

Najbardziej charakterystycznym budynkiem jest tutaj zdecydowanie Teatro Pergolesi, jeden z najbardziej eleganckich teatrów w regionie Marche. Nazywa się tak na cześć wspomnianego już słynnego skrzypka i kompozytora urodzonego w Jesi.

Teatr zbudowano według projektu Francesco Maria Ciaraffoni i zmodyfikowany przez Cosimo Morelli. Jego inauguracja miała miejsce w 1798 roku. Jest on poświęcony wielkiemu muzykowi i kompozytorowi: Giovanni Battista Pergolesi. Wewnątrz można podziwiać historyczną kurtynę wykonaną przez malarza Luigi Mancini w 1850 roku i niedawno odrestaurowaną. Teatr Pergolesi wyróżnia się ciągłością działalności operowej, ochroną tradycji muzycznej i promocją młodych artystów. Każdego roku odbywa się tu Festiwal Pergolesi Spontini.

Corso Giacomo Matteotti & Arco Clementino
(🇵🇱 Ulica Giacomo Matteotti & Łuk Clementino)

Corso Matteotti, nazwana na cześć polityka Giacomo Matteotti, jest główną ulicą w mieście. Powszechnie nazywana przez mieszkańców Corso. Ma długość około 800 metrów. Znajdują się przy niej rozmaite pracownie i sklepy, również te z pamiątkami. Na samym końcu ulicy Giacomo Matteotti znajduje się widoczny niemal od samego jej początku łuk – Arco Clementino. Łuk został wzniesiony w XVIII w. przez mieszkańców Jesi na cześć papieża Klemensa XII, jako znak wdzięczności za zniesienie cła na pszenicę.

Palazzo Pianetti

W jednej z bocznych uliczek Corso Matteotti znajdziecie wart uwagi Palazzo Pianetti. Był to kiedyś dom rodziny Pianetti, jednej z najważniejszych rodzin w Jesi w XVIII wieku. Dziś mieści główne zbiory muzealne miasta, a sam pałac i jego bogate dekoracje są warte odwiedzenia.

Ten niezwykły pastelowy korytarz, który widzieliście już w “okładce” tego artykułu to Galleria degli Stucchi – jeden z najważniejszych przykładów stylu rokoko w środkowych Włoszech. Elegancka, delikatna, długa na ponad 70 metrów i… naprawdę przepiękna! Gipsowe dekoracje i freski na suficie i sklepieniach przedstawiają m.in. figury zwierząt, znaków zodiaku, czterech pór roku, elementów natury czy cztery znane podczas ich tworzenia kontynenty: Europę, Afrykę, Azję i Amerykę.

Oprócz jednego z najpiękniejszych korytarzy w całym regionie, w tej galerii sztuki zobaczycie przykłady dzieł malarza Lorenzo Lotto.

Na uwagę zasługuje również niecodzienna kolekcja waz aptecznych ze szpitala w Jesi z XVII wieku. Składa się z blisko 200 sztuk.

Piazza Pergolesi

Spacerując wzdłuż Corso Matteotti, przed Sanktuarium Madonna delle Grazie, z daleka nie sposób nie zauważyć białego marmurowego pomnika przedstawiającego Giovanni Battista Pergolesi, słynnego XVIII-wiecznego muzyka urodzonego w Jesi. Uważa się go za jedno z niewielu dzieł secesyjnych w regionie Marche. Pomnik stworzony przez rzeźbiarza z Carrary, znajduje się na małym placu (odnowionym w 2019 roku) noszącego imię wspomnianego już najsłynniejszego kompozytora Jesi.

Pergolesi jest przedstawiony w trakcie występu. Można to wywnioskować z faktu, że w kompleksie marmurowym są obecne alegoryczne postacie kobiece i męskie, przedstawiające śpiew i grę na instrumentach.

Ciekawostki o Jesi – miasto sportu

Jesi zostało uznane oficjalnym Europejskim Miastem Sportu roku 2014. To honorowe wyróżnienie, nadawane na rok przez Europejskie Stowarzyszenie ACES jednemu z europejskich miast. Ten tytuł nadaje się tym miastom, które wyróżniają się wysokim poziomem kultury fizycznej i propagują zasady fair play, aktywność fizyczną i zdrowy styl życia. Jest w tym na pewno zasługa wielu utalentowanych sportowców z Jesi, którzy zdobyli liczne tytuły mistrzów świata i złote medale olimpijskie w różnych dyscyplinach, takich jak szermierka, piłka nożna, łyżwiarstwo czy lekkoatletyka.

Sportowa historia Jesi nierozerwalnie wiąże się z lokalnym klubem szermierczym Club Scherma Jesi założonym w 1947 roku, który odnosi ogromne sukcesy na arenie międzynarodowej. Jest najbardziej utytułowanym klubem na świecie z łączną liczbą 682 złotych, 398 srebrnych i 478 brązowych medali. Zostawiam Wam link do ich profilu na Instagramie, jeśli będziecie chcieli rzucić okiem: LINK.

Jesi to też rodzinne miasto Roberto Mancini, wielkiego mistrza piłki nożnej i trenera reprezentacji narodowej, która triumfowała na Mistrzostwach Europy w 2020 (przełożonych przez pandemię na rok 2021).

Gdzie warto zjeść w Jesi

Nie będę sypać adresami, miejsc, których kompletnie nie znam, bo w Jesi jadłam tylko raz… ale za to, w miejscu, które mogę polecić z czystym sumieniem. I nie jest to (niestety!) żadna współpraca ani reklama 🙂 Lokal nazywa się Trattoria Antonietta i znajduje się bardzo blisko centrum, dokładnie tutaj: link do Google Maps. Mimo że mieliśmy zarezerwowany stolik, to musieliśmy chwilę czekać na naszą rezerwację. Przypuszczam, że menu zmienia się sezonowo. Nie dostaliśmy wydrukowanej karty, a dostępne tamtego dnia opcje były zapisane kredą na małej tablicy zawieszonej na ścianie. 🙂 Zostawiam Wam kilka zdjęć wnętrz i oczywiście potraw, zobaczcie sami:

A jeśli będziecie w Jesi i znajdziecie jakiś lokal równie godny polecenia, dajcie koniecznie znać. Chętnie się wybiorę przy następnej okazji.

Co myślicie o Jesi w regionie Marche? Słyszeliście kiedyś o tym mieście? A może już tu byliście lub udało mi się Was zachęcić do wizyty? Dajcie znać w komentarzu!